شیر یا شیرآلات چیست؟
شیر وسیله ای است معمولاً فلزی که از آن برای باز و بسته شدن و همچنین تنظیم جریان مایعات و گازها مورد استفاده قرار می گیرد.
شیرآلات به دو گروه بهداشتی که همان شیرآلات ساختمانی و خانگی هستند و شیرآلات صنعتی تقسیم می شود. ترجمه واژه شیرآلات بهداشتی به انگلیسی، faucet یا sanitary taps و شیرآلات صنعتی، industrial valve می باشد. امروزه شیرآلات نه تنها وسیله ای برای استفاده راحت تر از آب، بلکه وسیله ای برای استفاده بهینه از آب در جهت رفع معضل کم آبی در جهان به شمار می آید.
واژه شیر یا شیرآلات از کجا آمده است؟
از آنجا که در دوران باستان، پادشاهان شیر جنگل را نماد قدرت می پنداشتند، مهار کردن چنین موجودی نشانه توان کنترل و قدرت بی اندازه به حساب می آمد. در نتیجه برای تزئین بناها و آب نماها از سر شیر یا کل بدن او استفاده می کردند. حتی پس از ساخت شیر آب فلزی نیز، روند تزئین اهرم باز و بسته کردن آب با سرِ شیر همچنان ادامه یافت. احتمالا، بر روی اهرم اولین شیرهایی که وارد ایران شدند نیز سر شیر قرار داشته و مردم بجای اینکه برای قطع و وصل جریان آب از جمله “اهرم را بچرخان” استفاده کنند، می گفتند “شیر را ببند/ باز کن”. این اصطلاح با وجود حذف قسمت تزئینی به شکل شیر از شیرهای آب ،تا به امروز استفاده می شود.
پیشینه شیرآلات در دنیا
پیشینه شیرالات به دوران باستان بر می گردد. ۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، از لوله کشی و شیرالات برای هدایت آب به فواره ها و خانه های خصوصی مورد استفاده قرار می گرفت ، بطور مثال در قصر سلطنتی مینوآن در جزیره کرِت علاوه بر لوله های سفالینه برای لوله کشی و آبیاری، شیرهای نصب شده ای از جنس طلا، نقره و سنگ مرمر نیز وجود داشت. بین سال های ۱۰۰۰ قبل از میلاد تا ۴۷۶ بعد از میلاد استفاده از لوله ها ی سربی و شیر های مرمرین و نقره ای در حمام های خصوصی و عمومی رونق گرفت. در قرن چهارم میلادی نیز رومیان از لوله کشی و شیرآلات برای هدایت آب به ۱۱حمام عمومی، ۸۵۶ حمام خصوصی و ۱۳۵۲ فواره و آب انبار استفاده می کردند.
در گذشته، شیر آب سرد و گرم خروجی واحدی نداشتند و آب خروجی از علم مستقل هر کدام یا بسیار سرد بود و یا بسیار گرم. در سال ۱۹۷۳ میلادی (۱۳۱۶ شمسی)، آلموئِن، دانشجوی ساکن شهر سیاتل واشنگتن، دست خود را زیر آب جوش خروجی از عَلَم آب گرم سوزاند. در نتیجه این حادثه ایده طراحی شیرآلات کلاسیک امروزی (که آب سرد و گرم بطور همزمان از یک علم خارج می شود) در ذهن او شکل گرفت. طرح اولیه او مورد قبول واقع نشد و بین سال های ۱۹۴۰میلادی (۱۳۱۹ شمسی) و ۱۹۴۵میلادی (۱۳۲۴ شمسی) او موفق شد یک شیر کلاسیک مقبول با عملکرد مناسب طراحی کند. بالاخره مردم میتوانستند دمای آب خروجی از شیر را تنظیم کنند تا به دمای دلخواه خود برسند.
انواع شیرآلات بهداشتی ؛ بر اساس جنس و مدل و قیمت
شیرآلات بهداشتی از نظر جنس، ظاهر و عملکرد به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند، سپس با بررسی دقیق نیازها اعم از سبک دکوراسیون و مقدار بودجه پرداختی می‌توان مدل مورد نظر را انتخاب کرد. با این حال، جهت نیل به این مهم به سراغ انواع شیرآلات ساختمانی می‌رویم.
انواع شیرآلات بهداشتی براساس جنس
شیرآلات برنجی
شیر آب برنجی
فلز برنجی سنگین و بادوام است و برای مناطقی که دارای آب سخت بوده و خوردگی فلزات مشکل اساسی نیست، توصیه می‌شود. حتی اگر برنج در بین دیگر متریال‌های ساخت شیرآلات بیشترین هزینه را داشته باشد، اما بهترین سرمایه‌گذاری است. بدنه و روکش هر دو از برنج ساخته شده است.
جوانب مثبت: سنگین، بادوام، احتمال خوردگی کم فلز در برخورد با آب سخت
منفی: هزینه بالا، اما بهترین سرمایه گذاری ممکن
انواع شیرآلات با آلیاژ روی
شیرآلات با بدنه‌ای از روی اغلب ارزان و نسبتاً بادوام هستند. هنگامی که روی با استفاده از هر نوع متریال دیگری آبکاری شود، خوردگی اجتناب‌ناپذیر است. در هنگام خرید شیرآلات، این متریال توصیه نمی‌شود.
جوانب مثبت: ارزان بودن
منفی: روکش آن فرسوده شده و دچار خوردگی می‌شود.
شیرآلات بهداشتی با روکش کروم
شیرآلات بهداشتی با روکش کروم
شیرآلات با روکش کروم، مقاومت و دوام بالایی دارند، همچنین قسمت‌های داخلی آنها اغلب از برنج ساخته می‌شوند. سطح این شیرآلات بسیار زیبا و مدرن است و اغلب لکه آب به خود نمی‌گیرد.
جوانب مثبت: مقاومت بالا به دلیل بدنه برنجی و روکش کروم، زیبایی و عدم ایجاد لکه‌های آب
منفی: هزینه بالایی دارد، ولی برای سرمایه‌گذاری بلند‌مدت مناسب است.
شیرآلات با روکش استیل
شیرآلات با روکش استیل اگر از نوع ضد زنگ باشد، مقاوم و تاحدودی بادوام هستند، همچنین لکه‌های آب را کمتر بر روی خود نشان می‌دهند. بدنه این شیرآلات اغلب از برنج ساخته می‌شود و اگر به درستی نگهداری نشود مستعد خوردگی خواهد بود.
جوانب مثبت: مقاومت مناسب روکش در برابر خوردگی (اگر ضد زنگ باشد)، قیمت مناسب
منفی: مقاومت کمتر روکش نسبت به کروم، اگر به درستی نگهداری نشود، مستعد خوردگی است.
انواع شیرآلات با روکش برنز
شیرآلات بهداشتی با روکش برنز
اگر به فکر داشتن آشپزخانه بسیار منحصر به فرد و جذاب هستید، شیرآلات با روکش برنز بهترین انتخاب هستند. آنها با رنگ متمایزی که دارند، سبک و تصویر متفاوتی به ویژه به آشپزخانه‌تان می‌دهند. سطح این شیرآلات مات بوده و نسبت به روکش مسی براق و صیقلی نیست.
جوانب مثبت: مقاومت مناسب روکش در برابر خوردگی، زیبایی و جذابیت بالا
منفی: قیمت بالا
انواع شیرآلات بهداشتی براساس طراحی
شیرآلات تک دستگیره
شیرآلات تک دستگیره
شیر تک دستگیره دقیقاً همان مدلی هستند که از نامشان پیداست. این شیرآلات برای باز و بسته شدن تنها دارای یک دستگیره یا اهرم است. اگر دستگیره در چپ و راست باشد، با حرکت به سمت بالا و پایین می‌توان فشار و گرم و سرد بودن آب را تنظیم کرد، اگر دستگیره در بالای شیر باشد می‌توان با چپ و راست کردن اهرم فشار و گرم و سرد بودن آب را تنظیم کرد. این نوع شیرآلات به مدل‌های اهرمی مشهور هستند و معمولاً فضای کمی را اشغال می‌کنند.
شیرآلات دو دستگیره
شیر دو دستگیره سنتی‌ترین مدل شیرآلات بهداشتی خانگی است که از دیرباز مورد استقاده قرار می‌گرفته است. هر دستگیره در آن مسئول تنظیم مقدار فشار بوده و معمولاً دستگیره سمت راست برای آب سرد و دستگیره سمت چپ برای آب گرم است. این نوع شیرآلات همچنین به مدل‌های کلاسیک نیز مشهور هستند. امروزه استفاده از شیرآلات دو دستگیره نسبت به گذشته کمتر شده است. برای نصب این شیرآلات نیاز به نصب سه سوراخ است و نسبت به نوع اهرمی به فضای بیشتری نیاز دارند.
شیرآلات بهداشتی هوشمند (چشمی)
امروزه استفاده از شیرآلات هوشمند در جهت راحتی و صرفه‌جویی بیشتر در مصرف آب افزایش یافته است. از این رو شیرآلات چشمی با تکنولوژی جدید توانسته‌اند به خوبی چنین نیازهایی را برطرف کنند. این شیرآلات فاقد دستگیره بوده و از طریق سنسور چشمی (حسگر چشمی) کار می‌کنند. اگر دست خود را به زیر شیر بگیرید، آب باز شده و هر هنگام که دست‌تان را بیرون بکشید، جریان آب قطع می‌شود.
انواع شیرآلات بهداشتی براساس عملکرد
شیرآلات چرخشی (فلکه‌ای)
این نوع شیرآلات همان مدل‌های پیچی یا دو دستگیره هستند که از طریق پیچاندن دستگیرها، فشار و جریان آب را می‌توان تنظیم کرد. این شیرآلات دارای دو مغزی جدا (کارتریج) هستند و برای نصب نیاز به ایجاد سه حفره در سینک یا روشویی است. همچنین نصب آنها سخت بوده و نیاز به فضای بیشتر نسبت به مدل‌های تک اهرمی است.
شیرآلات اهرمی
شیرآلات اهرمی در دونوع تک اهرمی و دو اهرمی ساخته می‌شوند که اغلب مدل تک اهرمی محبوبیت بیشتری دارد. این مدل دارای یک مغزی یا کارتریج و در نتیجه یک اهرم است که جهت تنظیم فشار آب و تعویض آب سرد و گرم قابل استفاده است. رابطه کاربردی این شیرآلات نسبت به مدل‌های چرخشی بسیار راحت بوده و کاربر می‌تواند به آسانی مقدار دمای آب را تنظیم کند.
شیرآلات فنری (شاوری)
این شیرآلات معمولاً از نوع اهرمی هستند با این تفاوت که شیر آنها بلند‌تره بوده و دارای شیلنگ فنری با طول بلند است. این شیلنگ فنری به راحتی از جای خود درآمده و جهت شستشوی هر چیزی در داخل سینک به کار گفته می‌شود. شیرآلات فنری برای آشپزخانه‌های بزرگ که نیاز به حجم بالایی از شستشویی هست مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع شیرآلات بهداشتی چشمی
عملکرد این نوع شیرآلات با استفاده از سنسور چشمی زیر شیر است که با برق و یا با باتری کار می‌کنند. این مدل‌ها نه پیچی هستند و نه اهرمی، بلکه تنها با قرار دادن دست در زیر شیر، آب به جریان افتاده و با کشیدن دست جریان آب قطع می‌شود. این شیرآلات برای صرف جویی در مصرف آب بهترین گزینه هستند.
نکته: برخی شیرآلات نیز به مدل‌های دیجیتالی مشهور هستند که تمام تنظیمات مربوط به آب از طریق دستگاه کنترل می‌شود.
انواع شیرآلات بهداشتی براساس قیمت
عملکرد، ظاهر و جنس شیرآلات بر مقدار قیمت تأثیر مستقیم دارند. برای مثال، شیرآلات با بدنه برنج و روکش کروم و برنز گران‌تر از استیل هستند، یا شیرآلات با طرح‌های مدرن و زیبا نسبه مدل‌های ساده‌تر نیز قیمت بالاتری دارند. از نظر تکنولوژی، به ترتیب مدل‌های چشمی، اهرمی و چرخشی گران‌تر هستند.
اگر به دنبال شیرآلات ارزان قیمت هستید، مدل‌های چرخشی با بدنه برنج و روکش استیل براق مناسب هستند. همچنین رنگ شیرآلات نیز در قیمت مؤثر هستند، برای مثال، مدل‌های طلایی و نقره‌ای مات معمولاً گران‌تر از مدل‌های سفیدِ براق هستند.
سخن آخر
استفاده از شیرآلات مناسب نیاز اساسی هر خانه است، زیرا بدون وجود جریان آب ایده‌آل بساری از کارها انجام ناشدنی هستند. خرید شیرآلات باکیفیت برای آشپزخانه، حمام و دستشویی نیاز به بررسی متریال، عملکرد و حتی تطابق ظاهری آن با دکوراسیون فضای مورد نظر دارد.
با توجه به موارد بیان شده در بالا، حالا زمان آن است که در پایان مقاله یک بررسی کوتاه از موضوعات مورد بحث داشته باشیم. هر کدام از شیرآلات را بسته به ویژگی‌هایی که دارند به موارد زیر تقسیم کردیم.
از نظر صرفه جویی در مصرف آب به ترتیب:
چشمی
اهرمی
چرخشی
از نظر راحتی در نصب به ترتیب:
اهرمی
چرخشی
چشمی
از نظر تعمیر و نگهداری راحت و کم هزینه به ترتیب:
چرخشی
اهرمی
چشمی
از نظر رابطه کاربری (آسانی در استفاده) به ترتیب:
اهرمی
چرخشی
چشمی (نوع چشمی به این دلیل در آخر قرار گرفت که کاربر معمولاً علاقه زیادی برای کنترل مقدار فشار و دمای آب دارد که با این شیرآلات میسر نیست)
از نظر ارزان بودن به ترتیب:
چرخشی
اهرمی
چشمی
چنانچه به دنبال تیم اجرایی هستید، می‌توانید همینجا سفارش خود را ثبت کنید
