اگر به‌تازگی وارد دنیای صادرات شده‌اید، صاحب یک کسب‌وکار کوچک یا متوسط هستید، یا به‌عنوان یک کارشناس بازرگانی در مرحله ابتدایی تجربه کاری قرار دارید، این مقاله دقیقاً برای شماست. همچنین برای استارتاپ‌هایی که تصمیم دارند صادرات به کشورهای همسایه را آغاز کنند و نمی‌دانند چگونه از قوانین بازار مقصد مطلع شوند، این راهنما یک نقطه شروع ضروری است.
دستاوردهای آموزشی :
- چرا آشنایی با مقررات کشور مقصد اهمیت حیاتی دارد
- با چه نوع قوانین و مقرراتی در صادرات روبه‌رو هستید
- از کجا و چگونه اطلاعات معتبر حقوقی کشورهای مقصد را پیدا کنید
- چطور نگرش خود را در برابر قوانین خارجی حرفه‌ای‌تر کنید
- چک‌لیستی ساده برای بررسی اولیه مقررات پیش از صادرات کالا
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
۱. چرا شناخت مقررات کشور مقصد برای صادرات حیاتی است؟
یکی از دلایل اصلی شکست صادرات، عدم شناخت کافی از مقررات کشور مقصد است. ممکن است کالایی را تولید و بسته‌بندی کرده و حتی مجوزهای داخلی را دریافت کرده باشید، اما به‌محض ورود کالا به گمرک کشور مقصد، با ممنوعیت ورود، استانداردهای متفاوت یا حتی جریمه‌های قانونی روبرو شوید.
کشورهای مختلف، قوانین متفاوتی برای ورود کالا دارند: از نوع بسته‌بندی گرفته تا شرایط بهداشتی، مالیات‌ها و حتی ترجمه اسناد. بدون شناخت این مقررات، هر سرمایه‌گذاری در صادرات با ریسک بالایی همراه است.
آشنایی با قوانین مقصد، نه‌تنها برای جلوگیری از موانع است، بلکه برای ساختن اعتماد در بازار خارجی نیز ضروری است. واردکنندگان خارجی معمولاً با صادرکنندگانی همکاری می‌کنند که به مقررات کشورشان مسلط باشند.
نکته کاربردی: بررسی اخبار تحریم‌ها، تعرفه‌های جدید یا ممنوعیت‌های واردات در کشورهای هدف، یکی از کارهای حیاتی قبل از ارسال اولین محموله صادراتی است.
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
۲. انواع قوانین مؤثر بر صادرات (ورود کالا، استانداردها، الزامات گمرکی و…)
قوانین صادراتی کشور مقصد به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند که هر صادرکننده باید با آن‌ها آشنا باشد:
-
مقررات ورود کالا: آیا واردات کالای شما در کشور مقصد مجاز است؟ برخی کشورها مانند عربستان یا قطر ورود بعضی محصولات از مبادی خاص را ممنوع می‌کنند.
-
الزامات استاندارد و ایمنی: مثلاً ممکن است محصول غذایی شما نیاز به گواهی حلال یا تاییدیه FDA داشته باشد.
-
مقررات برچسب‌گذاری: برخی کشورها الزام دارند که برچسب روی محصول به زبان محلی نوشته شده باشد.
-
اسناد و مدارک گمرکی: مانند فاکتور تجاری، لیست بسته‌بندی، گواهی مبدا و سایر اسنادی که باید مطابق با الگوی گمرک کشور مقصد تهیه شوند.
-
مقررات مالیاتی و تعرفه‌ای: شامل نرخ‌های وارداتی، ارزش‌گذاری کالا، و همچنین بررسی تعرفه‌های ترجیحی بین کشورها.
مثال کاربردی: صادرات زعفران ایرانی به اتحادیه اروپا نیازمند استانداردهای خاص مربوط به باقیمانده سموم و بسته‌بندی قابل ردیابی است.
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
۳. منابع ساده و در دسترس برای بررسی مقررات کشورهای مختلف
شما نیاز ندارید یک کارشناس حقوق بین‌الملل باشید تا با مقررات کشورهای مختلف آشنا شوید. منابع مفیدی وجود دارند که اطلاعات لازم را به‌صورت عمومی و رایگان ارائه می‌دهند:
- سایت گمرک ایران: اغلب دارای لینک‌های راهنمای تجارت با کشورهای خاص است.
- سایت سازمان توسعه تجارت ایران (TPO): دارای دفترچه‌های راهنمای بازارهای هدف است.
- اتاق‌های بازرگانی مشترک (ایران و ترکیه، ایران و عراق و…)
- سایت‌های دولتی کشور مقصد مانند وزارت تجارت، گمرک یا سازمان استاندارد آن کشور.
- پلتفرم‌هایی مانند TradeMap یا ITC Market Access Map.
نکته کاربردی: اگر به زبان انگلیسی تسلط کافی ندارید، با کمک مشاور صادرات یا استفاده از ابزارهای ترجمه حرفه‌ای می‌توانید اطلاعات معتبر را به زبان فارسی دریافت کنید.
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
۴. ذهنیت صادرات‌محور در مواجهه با الزامات حقوقی بازار مقصد
یکی از اشتباهات رایج صادرکنندگان تازه‌کار، این است که فقط قوانین کشور خود را ملاک قرار می‌دهند. اما صادرات یعنی «ورود به قلمرو قانونی یک کشور دیگر». این یعنی باید ذهنیت بین‌المللی و انعطاف‌پذیری حقوقی داشته باشید.
در ذهن یک صادرکننده مبتدی باید این موارد تثبیت شود:
- هر کشور قوانین خاص خود را دارد؛ آن‌ها را بپذیرید، نه این‌که با آن‌ها مقابله کنید.
- قوانین کشور مقصد، قابل مذاکره نیستند. اما می‌توانید از معافیت‌ها یا توافق‌های تجاری دوجانبه بهره ببرید.
- آماده باشید تا در بسته‌بندی، فرمت اسناد یا حتی فرمول تولید محصول، مطابق با خواست بازار مقصد تغییراتی بدهید.
نکته کاربردی: اگر هدف شما صادرات مستمر و بلندمدت است، آشنایی پایه با ساختار قانون‌گذاری کشورهای مقصد (مانند ساختار اتحادیه اروپا یا منطقه اوراسیا) مفید خواهد بود.
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
۵. چک‌لیست ساده برای بررسی اولیه مقررات پیش از ارسال کالا
برای شروع کار، یک چک‌لیست ابتدایی اما کاربردی می‌تواند ریسک‌های احتمالی را به حداقل برساند. در این چک‌لیست، سؤالات زیر باید بررسی شوند:
- آیا کالای من در کشور مقصد آزادانه وارد می‌شود یا محدودیت دارد؟
- آیا مدارک مورد نیاز گمرک کشور مقصد را تهیه کرده‌ام؟
- آیا نیاز به اخذ استاندارد خاص یا گواهی‌نامه بهداشتی وجود دارد؟
- آیا نحوه بسته‌بندی، وزن، برچسب و زبان اسناد با مقررات کشور مقصد مطابقت دارد؟
- آیا تعرفه واردات یا مالیات خاصی به کالای من تعلق می‌گیرد؟
مثال کاربردی: پیش از صادرات خرما به کشور هند، یک صادرکننده با بررسی چک‌لیست متوجه شد که مجوز بهداشتی سازمان FSSAI هندوستان الزامی است، درحالی‌که قبلاً آن را تهیه نکرده بود.
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
جمع‌بندی و مسیر بعدی برای یادگیری
مقررات کشور مقصد پایه‌ای‌ترین دانشی است که هر صادرکننده باید قبل از ارسال اولین محموله خود داشته باشد. اگر با مفاهیم اساسی صادرات مثل «اسناد پایه»، «روش‌های حمل» یا «بازارهای هدف» آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا مقاله زیر از سامانه سجما را بخوانید:
اولین گام در صادرات؛ چگونه برای ورود به تجارت بین‌الملل آماده شویم؟
