این مقاله برای کسانی نوشته شده که به‌تازگی وارد حوزه صادرات شده‌اند یا در مراحل ابتدایی آموزش تجارت بین‌الملل هستند. گروه‌هایی مانند کارآفرینان تازه‌کار، صادرکنندگان مبتدی، کارشناسان بازرگانی در شرکت‌های نوپا، دانشجویان رشته مدیریت صادرات و مشاوران جوان حوزه تجارت می‌توانند از این مقاله استفاده مؤثر داشته باشند.
دستاوردهای آموزشی :
- کد تعرفه صادرات یا همان HS Code دقیقاً چیست و چه کاربردی در صادرات دارد؟
- چرا بدون دانستن کد تعرفه نمی‌توان صادرات رسمی انجام داد؟
- چگونه ساختار کدهای تعرفه را بخوانید و تفسیر کنید؟
- از چه روش‌هایی می‌توانید به‌راحتی کد تعرفه کالای خود را بیابید؟
- چگونه با چند تمرین ساده، مهارت پیدا کردن کد تعرفه را تقویت کنید؟
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
تعریف ساده و کاربردی کد تعرفه صادرات (HS Code)
در تجارت بین‌المللی، هر کالایی که صادر یا وارد می‌شود، باید دارای یک «کد استاندارد» باشد که به آن کد تعرفه صادرات یا HS Code گفته می‌شود. HS مخفف Harmonized System (سیستم هماهنگ‌شده جهانی) است که توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) طراحی شده است.
کد تعرفه مانند شناسنامه‌ای برای کالا عمل می‌کند و تمام دنیا برای طبقه‌بندی کالاها از این سیستم استفاده می‌کنند.
به زبان ساده، اگر بخواهید یک کالای خاص مثل «پسته» یا «پوشاک کودک» را صادر کنید، ابتدا باید بدانید این کالا تحت چه کدی طبقه‌بندی می‌شود تا بتوانید مالیات، عوارض، الزامات گمرکی و حتی شرایط ورود آن به بازار مقصد را تعیین کنید.
بدون تعیین دقیق این کد، نه‌تنها صادرات با مشکل قانونی مواجه می‌شود، بلکه ممکن است کالا شما در گمرک مقصد توقیف، جریمه یا حتی بازگردانده شود.
مثال کاربردی: کد تعرفه جهانی پسته 080251 است که برای تمام کشورها یکسان است، اما در برخی کشورها ادامه آن متفاوت می‌شود و تعیین‌کننده میزان تعرفه گمرکی است.
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
چرا هر صادرکننده باید کد تعرفه کالای خود را بداند؟
دانستن کد تعرفه فقط یک موضوع اداری نیست؛ بلکه تأثیر مستقیمی بر سودآوری، موفقیت صادرات و رعایت قوانین بین‌المللی دارد.
دلایل حیاتی دانستن کد تعرفه:
-
تعیین میزان حقوق و عوارض گمرکی در کشور مقصد
-
اطلاع از ممنوعیت‌ها یا محدودیت‌های وارداتی برای کالای خاص
-
ثبت اظهارنامه صادراتی و اسناد گمرکی با دقت قانونی
-
دریافت مجوزهای مرتبط با صادرات (مثلاً مجوز بهداشت، قرنطینه و…)
-
تحلیل و برنامه‌ریزی بازار هدف بر اساس تعرفه‌ها و مزیت‌های رقابتی
اگر صادرکننده کد نادرست ثبت کند، ممکن است کالایش به‌عنوان کالای متفاوت شناخته شود و با جریمه، تأخیر یا حتی مصادره مواجه گردد.
مثال کاربردی: شرکتی که دستگاه «پمپ آب» را صادر کرده بود، به اشتباه آن را تحت کد تجهیزات صنعتی سنگین ثبت کرده و در گمرک امارات متوقف شد.
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
ساختار ابتدایی کد HS و روش ساده خواندن آن
کد HS معمولاً شامل ۶ رقم استاندارد جهانی است که ممکن است در کشورهای مختلف تا ۸ یا ۱۰ رقم نیز توسعه یابد.
مثال کد: 080251
- رقم اول و دوم (08): گروه اصلی کالا (مثلاً میوه و خشکبار)
- رقم سوم و چهارم (02): زیردسته کالا (مثلاً مغزها)
- رقم پنجم و ششم (51): نوع دقیق کالا (مثلاً پسته بدون پوست)
کشورها ممکن است برای جزییات بیشتر، دو یا چهار رقم دیگر به این ساختار اضافه کنند که جنبه ملی دارد و به آن کد تعرفه داخلی یا تعرفه ملی گفته می‌شود.
برای مبتدیان، تمرکز روی ۶ رقم اول کفایت می‌کند، مگر اینکه قصد ثبت رسمی اسناد صادراتی را داشته باشند.
مثال کاربردی: اگر HS Code پسته ایران 080251 باشد، ممکن است در چین این کد به صورت 08025100.20 ثبت شود که عدد 20 نشان‌دهنده نوع بسته‌بندی خاص باشد.
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
چطور کد تعرفه اولیه کالای خود را جستجو کنیم؟
راه‌های مختلفی برای شناسایی کد تعرفه صادراتی وجود دارد. برخی از مهم‌ترین و ساده‌ترین روش‌ها عبارت‌اند از:
-
پایگاه اطلاعاتی سازمان توسعه تجارت ایران
-
پرتال جامع گمرک جمهوری اسلامی ایران
-
نرم‌افزارهای HS Lookup یا سایت‌های بین‌المللی مانند: TradeMap.org
-
مشورت با کارشناس گمرکی یا شرکت‌های خدمات صادراتی
-
بررسی کد مشابه کالا در گمرک کشورهای مقصد
مهم است که بعد از یافتن کد اولیه، آن را با دقت بررسی کرده و مطمئن شوید کالا دقیقاً با توصیف آن کد مطابقت دارد.
مثال کاربردی: یک صادرکننده عسل می‌خواست کالایش را به قطر ارسال کند. با جستجو در پرتال گمرک ایران، کد 040900 به‌عنوان کد پایه‌ای شناسایی شد، اما در قطر باید تحت زیرکد 040900.90.00 اظهار می‌شد.
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
تمرین: شناسایی کد تعرفه برای سه کالای فرضی صادراتی
برای تقویت مهارت شما، سه کالای فرضی معرفی می‌کنیم تا با استفاده از سایت‌های معرفی‌شده، کد تعرفه آن‌ها را پیدا کنید:
-
کشمش سبز قلمی
-
ظروف سرامیکی تزئینی
-
صابون گیاهی با بسته‌بندی صادراتی
برای هریک از کالاهای بالا:
- به سایت گمرک یا TradeMap مراجعه کنید.
- با جستجوی انگلیسی (Raisin, Ceramic Decorative Wares, Herbal Soap)، کد اصلی را بیابید.
- آن را یادداشت کرده و مقایسه کنید با کالاهای مشابه.
نکته کاربردی: این تمرین را برای کالاهای خودتان نیز انجام دهید. به‌مرور، مهارت یافتن کدها به یک توانمندی حرفه‌ای تبدیل خواهد شد.
سجما – سامانه جامع مشارکت های اقتصادی
پیش‌نیازهای مطالعه این مقاله
برای درک بهتر مطالب این مقاله، پیشنهاد می‌شود ابتدا مقاله‌های زیر را در سامانه سجما مطالعه نمایید:
- مقاله سطح مبتدی: مقدمات ورود به صادرات برای تازه‌کارها
- مقاله سطح مبتدی: آشنایی با اسناد پایه صادراتی
- مقاله سطح متوسط: چگونه اسناد صادراتی را استانداردسازی کنیم؟
