این مقاله برای مدیران، کارشناسان بازرگانی و کارآفرینانی طراحی شده است که در ابتدای مسیر صادرات قرار دارند و به دنبال درک مفهومی و عملی استانداردهای صادراتی هستند. اگر هنوز با واژه‌هایی مانند گواهی CE یا ISO آشنا نیستید یا نمی‌دانید چطور باید الزامات فنی صادرات را بررسی کنید، این مقاله نقطه شروع مطمئنی برای شما خواهد بود.
دستاوردهای آموزشی :
- تفاوت استانداردهای اجباری و اختیاری در صادرات چیست.
- چرا بازارهای جهانی بدون رعایت استانداردها درهای خود را نمی‌گشایند.
- چه نوع استانداردهایی برای محصول، بسته‌بندی و فرآیند وجود دارد.
- با چه گواهی‌هایی باید آشنا شوید و چه سازمان‌هایی آن‌ها را صادر می‌کنند.
- مهم‌ترین اشتباهاتی که صادرکنندگان مبتدی در حوزه استاندارد مرتکب می‌شوند چیست.
درک مفهوم استاندارد در صادرات: از کیفیت تا پذیرش جهانی
در صادرات، «استاندارد» به مجموعه‌ای از معیارهای فنی، کیفی و ایمنی اطلاق می‌شود که برای پذیرش کالا در یک بازار خاص ضروری هستند. این استانداردها ممکن است ملی، منطقه‌ای یا بین‌المللی باشند و رعایت آن‌ها پایه‌ای برای ورود موفق به بازار هدف است.
استانداردهای صادراتی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: اجباری و اختیاری. استانداردهای اجباری توسط قانون‌گذار کشور واردکننده الزام‌آور هستند؛ در حالی که استانداردهای اختیاری بیشتر برای ارتقاء برند، ایجاد اعتماد مشتری و رقابت‌پذیری کاربرد دارند.
مثلاً گواهی بهداشت برای صادرات مواد غذایی به اتحادیه اروپا یک الزام قانونی است، اما داشتن گواهی ISO 9001 ممکن است الزامی نباشد ولی امتیاز رقابتی مهمی ایجاد می‌کند.
تفاوت میان استانداردها در این است که برخی برای ورود به بازار کف الزامات هستند و برخی دیگر مزیت رقابتی محسوب می‌شوند. به همین دلیل، درک صحیح و به‌موقع از نوع استاندارد مورد نیاز برای هر محصول، حیاتی است.
نکته کاربردی: برای آغاز صادرات، ابتدا با استانداردهای وارداتی کشور مقصد در گمرک آن کشور آشنا شوید.
چرا خریداران خارجی به استاندارد اهمیت می‌دهند؟
در بازار جهانی، «استاندارد» زبان مشترک اعتماد است. خریدار خارجی که شما را نمی‌شناسد، با دیدن گواهی‌های استاندارد به کیفیت و ایمنی محصول اطمینان می‌کند.
یکی از عوامل مهم در تصمیم‌گیری خریداران بین‌المللی، انطباق کالا با الزامات قانونی و استانداردهای شناخته‌شده است. این موضوع نه‌تنها به دلیل مسائل حقوقی و سلامت عمومی، بلکه برای حفظ برند و اعتبار خریدار نیز حیاتی است.
استانداردها نشان‌دهنده کنترل کیفیت هستند. داشتن آن‌ها می‌تواند از بازگشت کالا در مرز، جریمه یا حتی تحریم صادراتی جلوگیری کند. همچنین، برخی بازارها مانند اتحادیه اروپا و آمریکا فقط به شرکت‌هایی اجازه ورود می‌دهند که استانداردهای خاصی را رعایت کرده باشند.
استانداردهای فنی باعث می‌شوند محصول شما از نظر قابلیت استفاده، ایمنی، دوام و مشخصات ظاهری قابل اعتماد باشد. این موارد همگی بخشی از برند شما در بازار صادراتی است.
مثال عملی: یک خریدار آلمانی حاضر نیست محصول بدون گواهی CE را وارد کند حتی اگر قیمت آن پایین باشد.
طبقه‌بندی استانداردها: محصولی، بسته‌بندی و فرایندی
یکی از اشتباهات رایج صادرکنندگان مبتدی، تمرکز صرف بر استاندارد محصول است، در حالی که استانداردهای بسته‌بندی و فرایندی نیز به همان اندازه اهمیت دارند.
- استانداردهای محصولی شامل ویژگی‌های فنی، ترکیبات شیمیایی، وزن، ابعاد، ماندگاری و ایمنی کالا هستند.
- استانداردهای بسته‌بندی به نحوه لیبل‌گذاری، جنس بسته، مقاومت آن در حمل‌ونقل و تطابق با ضوابط بازیافت کشور مقصد مربوط می‌شود.
- استانداردهای فرآیندی به چگونگی تولید، نگهداری، حمل و کنترل کیفیت در کل زنجیره تولید و صادرات برمی‌گردد.
عدم رعایت هر یک از این دسته‌ها می‌تواند باعث مرجوع شدن کالا، توقف در گمرک یا حتی ثبت پرونده حقوقی علیه صادرکننده شود.
نکته کاربردی: در بازارهایی مثل اسکاندیناوی، حتی جنس چاپ روی بسته‌بندی باید مطابق با استاندارد زیست‌محیطی باشد.
شناخت اولیه گواهی‌ها و اسناد فنی مورد نیاز صادرات
در مسیر صادرات، شناخت دقیق گواهی‌های فنی ضروری است. برخی از رایج‌ترین گواهی‌ها عبارتند از:
- گواهی CE برای ورود به بازار اروپا، نشانه انطباق کالا با مقررات ایمنی اتحادیه.
- گواهی ISO مانند ISO 9001 (مدیریت کیفیت)، ISO 22000 (ایمنی غذا)، ISO 14001 (مدیریت زیست‌محیطی).
- گواهی بهداشت برای کالاهای کشاورزی، غذایی، دارویی یا دامی.
- گواهی مبدا برای اثبات محل تولید کالا.
این گواهی‌ها معمولاً توسط سازمان‌های استاندارد ملی، اتاق‌های بازرگانی یا نهادهای بین‌المللی معتبر صادر می‌شوند. هزینه، زمان صدور و سطح اعتبار این گواهی‌ها متفاوت است.
نکته مهم: همیشه بررسی کنید که خریدار خارجی کدام گواهی‌ها را الزام می‌داند و آن‌ها را از نهاد معتبر تهیه کنید.
اشتباهات رایج مبتدیان در استانداردسازی صادراتی
۱. بی‌توجهی به الزامات فنی بازار مقصد: بسیاری از صادرکنندگان، بدون تحلیل استانداردهای موردنیاز کشور مقصد، اقدام به تولید یا ارسال کالا می‌کنند.
۲. عدم مستندسازی فرآیند تولید و کنترل کیفیت: در صورتی که فرآیندها مستند نباشد، اثبات انطباق با استاندارد در مواقع لزوم دشوار می‌شود.
۳. نادیده‌گرفتن استانداردهای بسته‌بندی: حتی اگر محصول مطابق استاندارد باشد، بسته‌بندی غیراستاندارد می‌تواند کل بار را در مرز متوقف کند.
۴. اعتماد به گواهی‌های غیرمعتبر یا جعلی: استفاده از گواهی‌هایی که توسط نهادهای تأییدنشده صادر شده‌اند، باعث رد کالا و بی‌اعتمادی دائمی می‌شود.
۵. انتخاب بازارهای نامناسب برای کالاهای بدون استاندارد: صادرکنندگان مبتدی اغلب بازارهایی را هدف می‌گیرند که الزامات استاندارد بالایی دارند در حالی‌که زیرساخت فنی آن را ندارند.
مثال: ارسال زعفران بدون گواهی بهداشت به کشورهایی مانند آلمان یا هلند، معمولاً به بازگشت کالا ختم می‌شود.
پیش‌نیازهای مطالعه این مقاله
مطالعه این مقاله برای مخاطبانی مفید است که قبلاً با مفهوم «آمادگی برای صادرات» آشنا شده باشند. پیشنهاد می‌شود پیش از ورود به بحث استانداردها، مقاله زیر را در سامانه سجما مطالعه کنید:
چگونه برای ورود به تجارت بین‌الملل آماده شویم؟
این پیش‌نیاز به شما کمک می‌کند تا دیدگاه کامل‌تری نسبت به فرآیند صادرات و جایگاه استانداردها در آن پیدا کنید.
